No replies to this topic

[Kachel forum]

Houtkachels en open haarden leveren vooral een gezellige sfeer; ze worden niet vaak gebruikt als enige verwarming in huis. Hout stoken kan wel gezondheidsrisico's en milieubelasting opleveren.

Een op de vijf woningen in Nederland heeft een houtkachel of open haard. Geschikt voor verwarming zijn alleen de vrijstaande, gesloten houtkachels met een hoog rendement, pelletkachels en tegel- en speksteenkachels. Houtbriketten zijn het meest geschikt als brandstof voor hout stoken in huis.

Uit een houtkachel kunnen gassen vrijkomen die schadelijk zijn voor de gezondheid. Daarom zijn luchtaanvoer en een goede stookinstallatie noodzakelijk; net als het stoken van schoon, droog hout of pellets. Denk voor de veiligheid en het milieu ook aan de juiste manier van stoken en regelmatig onderhoud van de schoorsteen.
Tips hout stoken

* Sommige kachels heten 'allesbrander'. Toch zijn ze alleen geschikt voor hout.
* Laat minimaal eens per jaar de schoorsteen vegen en controleren. Volg bij installatie of aanbouw de regels van het Bouwbesluit.
* Sluit bij een schoorsteenbrand direct de luchttoevoer naar de kachel of haard. Doof het houtvuur met zand. Gebruik geen water, dat kan ontploffingen geven.
* Maak de open haard niet schoon met een stofzuiger. De stofzak is zeer brandbaar: één gloeiend stukje hout en de stofzuiger brandt.
* Gooi as uit open haard of houtkachel niet bij het groente- fruit- en tuinafval, maar bij het gewone huisvuil.
* Voorkom ophoping van schadelijke verbrandingsgassen en radongas: ventileer extra als u hout stookt in huis, zeker als u een mechanisch afzuigsysteem heeft.

Brandstof kiezen
Het rendement van hout stoken is doorgaans lager dan dat van een gewone cv-ketel op gas. De meeste houtkachels of open haarden hebben mensen dan ook in huis voor de sfeer, en niet als primaire bron van verwarming. Vrijstaande houtkachels, pelletkachels en tegel- en speksteenkachels zijn wel goede warmtebronnen. Hun rendement kan oplopen tot negentig procent. Lees meer over efficiënt hout stoken op Hout kachels.
Houtbriketten en houtpellets

Houtbriketten zijn de eerste keus voor hout stoken in huis. Ze bestaan uit geperste houtkrullen en houtvezels: afvalproducten uit de houtindustrie. Verder zitten er geen toevoegingen in.

Houtpellets bestaan uit dezelfde grondstoffen, maar zijn veel kleiner dan houtbriketten. Alleen een pelletkachel of cv-ketel is geschikt voor het stoken van houtpellets.
Hakhout
Hakhout is de tweede beste keuze als u hout stookt in huis. Eerste voorkeur gaat uit naar houtbriketten en -pellets.Op de tweede plaats is hakhout heel geschikt. Het heeft wel een hoger vochtgehalte dan de briketten. Daardoor brandt het vuur minder efficiënt, en blijft de temperatuur lager. De verbranding kan daardoor onvolledig zijn, waardoor schadelijke verbrandingsgassen ontstaan.
Zaagsel paraffine of bruinkool

Briketten van zaagsel, paraffine of bruinkool zijn uit milieuoogpunt derde keus. Paraffine bevat stoffen die bij verbranding schadelijke stoffen opleveren, zoals roetdeeltjes. Uit bruinkoolbriketten komen stikstofoxiden (NOx), fijnstof, zwaveldioxide (SO2) en koolmonoxide (CO) vrij. Verder komen bij het stoken giftig arseen en zink in de lucht.
Geverfd hout: slecht idee

Stook geen andere materialen dan de brandstoffen uit het rijtje hierboven. Soms kan de verleiding groot zijn om geverfd of geïmpregneerd hout op te branden, of restjes spaanplaat, triplex of hardboard. Maar bij verbranding hiervan komen kankerverwekkende stoffen vrij, zoals dioxinen, metaalverbindingen, formaldehyde en zoutzuur. Dat gebeurt ook als u plastic, papier, textiel en melkpakken verbrandt. Daarvoor is een houtkachel absoluut niet geschikt.
Handig hout drogen

Hakhout moet goed droog zijn voor gebruik. Droog hout krimpt, gaat scheuren en de schors laat gemakkelijk los. Korte gekloofde blokken (tussen 25 en dertig centimeter) die in de wind liggen, drogen het best. Een geschikte bewaarplaats is buiten onder een afdak. Daar kan de wind er goed bij maar ligt het hout beschut tegen regen. Overdek het hout niet met plastic. Beschimmeld hout is te vochtig.
Tabel droogtijden

Houtsoorten die veel hars bevatten, zoals den, spar en lariks, zijn minder geschikt als brandstof: de hars geeft namelijk veel vonken. Bovendien laten deze soorten meer teer (creosoot) achter in het rookkanaal.

In de tabel staan gemiddelde droogtijden per houtsoort.
Houtsoort Droogtijd
Den, Populier 1 jaar
Linde, Wilg, Spar, Berk, Es, Els 1,5 jaar
Fruitboom, Beuk 2 jaar
Eik 2,5 jaar
Veilig vuur maken

Als u een vuur stookt, zijn er een paar dingen waar u op kunt letten voor de veiligheid. Stook liever niet als het mistig is of windstil. Rook en gassen verspreiden zich dan onvoldoende, daardoor kan overlast ontstaan en hopen verbrandingsgassen zich op (de schoorsteen trekt dan slecht, zie ook schoorsteen op orde).

Vuur verbruikt veel zuurstof: een gesloten houtkachel heeft per uur vijftig kubieke meter lucht nodig, een open haard tot 250 kubieke meter. Zorg dus voor goede luchtaanvoer, via ventilatieroosters of een open raam.

Witte of kleurloze rook is een goed teken: hout verbrandt dan volledig en heeft voldoende zuurstof. Grijze, grijsblauwe of zwarte rook wijst op onvolledige verbranding. Daarbij komen schadelijke stoffen vrij. Zorg dan voor meer luchttoevoer.
Stappenplan vuur aanleggen

* Leg eerst kleine houtjes los op een paar proppen papier; steek dat aan.
* Gebruik nooit spiritus of andere vloeibare brandstoffen om de kachel aan te steken. Dit kan ontploffingen of steekvlammen geven.
* Leg daarna grotere stukken hout op het vuur. Stapel niet te veel hout tegelijk, maar vul regelmatig bij. Zo kan de kachel of open haard op volle capaciteit doorbranden.
* Stook het liefst met maximale luchttoevoer (ongesmoord), en stapel het hout niet te dicht op elkaar. Zo kan er voldoende zuurstof bij het vuur komen.
* Het doven van vuur veroorzaakt onvolledige verbranding en schadelijke gassen. Laat het vuur daarom zo lang mogelijk uitbranden.
* Laat vuur (‘s nachts) niet zachtjes nasmeulen. Doof het volledig met zand of sluit de luchttoevoer af. Bij nasmeulen vindt onvolledige verbranding plaats en ontstaan schadelijke gassen.

Schoorsteenbrand uitmaken

* Doof het houtvuur met zand of soda, om rook in uw huis te voorkomen. Gebruik nooit water, dat kan ontploffingen veroorzaken!
* Sluit direct de schoorsteenklep
* Sluit de luchttoevoer af, dus sluit deurtjes van de kachel of haard
* Waarschuw de brandweer
* Ventileer nadat het vuur is gedoofd de ruimte, zodat eventuele koolmonoxide verdwijnt

Zorg voor goede luchttoevoer
Open raam voor luchttoevoer
Volg voor de juiste manier van luchttoevoer de stookvoorschriften van de fabrikant. Ventileren (ramen of ventilatieroosters openen) is hoe dan ook noodzakelijk.

Zeker in een goed geïsoleerde woning is het belangrijk om verse lucht aan te voeren via een aparte pijp direct uit de buitenlucht . De aanvoer van verse lucht verloopt in geïsoleerde huizen namelijk te traag. Dan kan onderdruk ontstaan, waardoor rook- en verbrandingsgassen de kamer inkomen, en lucht met radongas uit beton en kruipruimten wordt gezogen. Een open raam of ventilatierooster kan voldoende zijn; controleer dat tijdens het stoken.
Oververhitting voorkomen
Als de verbranding te hard gaat, kunt u bij gesloten houtkachels de onderste luchttoevoer iets temperen, of deurtjes voor de open haard sluiten. Teveel verse lucht kan oververhitting van de houtkachel veroorzaken. Blijf dus goed opletten hoe de kachel brandt.

Een (haard)vuur levert de minste schadelijke gassen op als er volledige verbranding plaatsvindt: met veel zuurstof (luchttoevoer) en onder hoge verbrandingtemperatuur. Goede luchttoevoer is hoe dan ook belangrijk, omdat ook bij volledige verbranding schadelijke stoffen vrijkomen.
Bij volledige verbranding ontstaat:

* Kooldioxide: draagt bij aan het broeikaseffect.
* Stikstofoxiden (in mindere mate): medeveroorzakers zure regen.
* Zwaveloxiden: verzurend en schadelijk voor planten en dieren.
* Stof- en roetdeeltjes in de lucht: schadelijk bij langdurige inademing.
* Zware metalen en PAK's: hechten aan stofdeeltjes en zijn schadelijk voor mens en dier bij inademing.

Bij onvolledige verbranding ontstaat:

* Koolmonoxide: draagt bij aan het broeikaseffect en is schadelijk bij inademing.
* Koolwaterstoffen: verzamelnaam voor groep stoffen die bijdragen aan het broeikaseffect, en giftig zijn voor mens en dier.
* Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's): kankerverwekkend.
* Benzo(a)pyreen: een van de meest schadelijke PAK's, uitstoot via kachels en haarden bedraagt 33 procent van de totale jaarlijkse uitstoot.
* Roet (teerachtige deeltjes): zet zich af tegen de binnenkant van de schoorsteen, en is brandbaar. Roet bevat vaak ook koolwaterstoffen.
* Dioxine: verzamelnaam voor een groep stoffen die zich ophopen in lichaamsvetten en moedermelk, giftig voor de mens.

Schoorsteen op orde

De schoorsteen bepaalt in grote mate of het stoken veilig, gezond en milieuvriendelijk verloopt. Een schone schoorsteen trekt bijvoorbeeld rookgassen sneller weg. Dat is beter voor de gezondheid en verkleint de kans op een schoorsteenbrand. Hoe sterk een schoorsteen trekt hangt af van een aantal zaken:

* de diameter van het rookkanaal. Bij een te grote doorsnede stromen de gassen te traag omhoog. Er slaat dan brandbare teer neer op de schoorsteenwand, die kan vlamvatten bij sterke hitte. Bij een te kleine doorsnede trekt de schoorsteen niet of nauwelijks. Informeer bij de leverancier naar de juiste diameter voor het rookkanaal van uw type kachel.
* De gladheid van de binnenwand: hoe gladder hoe beter. Een ruwe wand vergroot de afkoeling van de gassen en daardoor de kans op neerslag. Laat de schoorsteen ook regelmatig vegen.
* De bochten in het kanaal: hoe minder hoe beter, ze verminderen de trek.
* Isolatie van het rookkanaal: dat voorkomt dat gassen afkoelen en neerslaan tegen de wand.

Zo komt het in orde
Laat minstens een keer per jaar de schoorsteen vegen, voor uw eigen veiligheid.Minimaal een keer per jaar moet de schoorsteen worden geveegd. Bij continu gebruik in de winter is twee keer per jaar beter. Laat de schoorsteen dan ook meteen controleren op scheuren en lekkages. Zie onder voor adressen en bedrijven.

In plaats van een lekkende, niet-gasdichte schoorsteen te repareren, is het ook mogelijk een flexibel roestvrijstalen binnenkanaal aan te (laten) brengen in het gemetselde kanaal. Dat is wel een specialistische klus. Laat in ieder geval controle uitvoeren voordat u zo'n schoorsteen gaat gebruiken.
Asbest
Schoorstenen die zijn gebouwd voor 1983 kunnen asbest bevatten. Een gespecialiseerd bedrijf kan dat voor u controleren. Het vegen van asbesthoudende schoorstenen is aan strenge veiligheidseisen gebonden. Daarom is het duurder dan een gewone veegbeurt.

Zie Meer informatie voor adressen van schoorsteenvegers, via de Algemene Schoorsteenvegers Patroons Bond (ASPB) of de Sfeerverwarmingsgilde (SVG). De Stichting Bouwkwaliteit heeft adressen van bedrijven die asbest uit de schoorsteen kunnen verwijderen.

Vergunning
In het zogeheten Bouwbesluit staat aan welke eisen elke schoorsteen moet voldoen. Een nieuwe schoorsteen bouwen kan niet zomaar; daarvoor is een vergunning nodig.

Als de woning al een schoorsteen heeft, moet die voor gebruik gecontroleerd worden. Doe dat ook als u een kachel wilt aansluiten op een oude schoorsteen, want dit kan problemen opleveren. De dienst Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente, de brandweer en gespecialiseerde bedrijven kunnen de controle voor u uitvoeren.
Wat te doen bij overlast?
U kunt zelf actie ondernemen als u overlast ondervindt van houtvuur in een naburige woning.In dichtbebouwde gebieden is een open haard of houtkachel in huis geen goed idee. Maar ook door specifieke omstandigheden kunt u overlast ervaren. Bijvoorbeeld als de wind uit een bepaalde hoek waait.

U kunt stappen ondernemen tegen overlast van houtvuren in huis. Lees hierover meer op Overlast van hout stoken.
Meer informatie

* Adressen van schoorsteenvegers zijn onder meer te vinden via de Algemene Schoorsteenvegers Patroons Bond (ASPB). Ruim 120 van de zeshonderd schoorsteenvegers zijn daarbij aangesloten. Ga naar www.aspb.nl / T 0497 556002.